Tantra

Wadżra

Symbolem tantry jest wadżra, która ma pięć rozgałęzień z obydwu końców i kulę w środku. Ta kulka czyli thigle reprezentuje nasz potencjał. Oznacza to, że nasz prawdziwy stan nie posiada żadnych ograniczeń ani nie ma w nim żadnego rodzaju podziałów na to czy tamto. Na poziomie relatywnym występują manifestacje wszelkiego rodzaju aspektów, z których dwoma głównymi są nieczysta i czysta wizja. Zwykle nazywamy je samsara i nirwana. W naukach sutr odnoszą się one odpowiednio do względnej i absolutnej prawy, podczas gdy w tantrze, nieczystej wizji odpowiada pięć skupisk (skandh), a czystej pięciu buddów sambhogakaji. W symbolu wadżry, obydwa te aspekty łączą się w centralnej kuli, która przypomina nam, że w rzeczywistości obydwa stanowią naszą własna naturę, naszą energię. Energia jest częścią naszej prawdziwej natury.

Przekształcenie

Opierając się na rozpoznaniu energii jako części naszej własnej natury, nauki tantryczne pracują na ścieżce przekształcenia. Kiedy mówimy o przekształceniu, oznacza to, że rozumiemy prawdziwą wartość rzeczy. Na poziomie samsary, czyli nieczystej wizji mamy pięć emocji, ale w tantrze rozumiemy, że ich wrodzoną naturą jest energia. Ta energia jest naszą prawdziwą naturą. Tylko sposoby jej przejawienia są różne. Ta, która przejawia się jako pięć emocji kiedy mamy nieczystą wizję, manifestuje się jako pięć mądrości w czystej wizji. W centralnej kuli, czyli thigle wadżry, łączą się jej pozornie przeciwstawne końce, pokazując, że czysta i nieczysta wizja, cierpienia i mądrości są aspektami naszej własnej energii. Na poziomie thigle nie ma różnicy pomiędzy tymi dwoma manifestacjami. Taka jest wiedza nauk tantrycznych.

Ciągłość

Dlaczego ten poziom nauk i praktyki nazywa się tantra? Prawdziwe znaczenie tantry to “ciągłość” albo “kontynuacja”, coś co jest kontynuowane bez żadnych przerw i uważane za naszą prawdziwą naturę. Ale czym jest to kontynuacja? I w jaki sposób się odbywa? Możemy to odkryć obserwując siebie – widzimy, że mamy wiele myśli. Kiedy obserwujemy uważnie, żeby przekonać się gdzie jest jakaś myśl, skąd powstaje i gdzie znika, możemy szukać bardzo długo, ale nie znajdziemy niczego konkretnego.

W końcu zawsze odkrywamy pustkę, ponieważ stanowi ona podstawę naszej kondycji. Kiedy staramy się odkryć swoje myśli, odnajdujemy podstawę, z której one pochodzą. Nawet jeżeli odkryjemy te podstawę nie oznacza to, że myśli znikną na zawsze. Po kilku sekundach pojawia się nowa myśl. Możemy ją znowu obserwować ale nie znajdziemy niczego. Takie badanie możemy prowadzić przez wiele dni ale znajdziemy tylko pustkę. Równocześnie mamy jednak niezliczoną ilość myśli, które bezustannie powstają. Ta kontynuacja myśli jest również częścią naszej kondycji i w ten sposób możemy odkryć, że polega ona na ruchu wahadłowym pomiędzy myślami i pustką. Pustka jest podstawą, a myśli jej przejawieniem.

Ta manifestacja pojawia się dzięki kontynuacji energii. Skoro tak się dzieje, jak mamy pozostawać w swojej prawdziwej naturze? Jeżeli zastanowimy się jak powstają myśli, może się nam wydawać, że istnieje związek miedzy jedną myślą a następną, ale w rzeczywistości nie są ze sobą związane, zawsze pomiędzy nimi istnieje pusta przestrzeń. Jeżeli wykonujemy taką praktykę jak szine – medytację mającą na celu rozwiniecie stanu spokoju – czasami możemy odkryć, że tę pustą przestrzeń da się doświadczać przez dłuższy czas. Przez kilka sekund możemy pozostawać w niej bez żadnych myśli powstających w umyśle. Mamy wtedy dłuższe doświadczenie pustki, a później zauważamy, że znowu pojawia się myśl.

Bez praktyki medytacji, tylko obserwując sposób w jaki zwykle myślimy, nie jest łatwo odkryć tę pustą przestrzeń. Ale w rzeczywistości, myśli i pusta przestrzeń zawsze bezustannie następują na zmianę, niezależnie od tego czy jesteśmy tego świadomi czy nie. Ta ciągłość stanowi naszą prawdziwą naturę i to właśnie oznacza tantra. Tantra to nasza prawdziwa kondycja. Kiedy mówimy słowo tantra albo rozmawiamy o niej, już wiemy jak funkcjonuje nasza energia.
Zaangażowanie się w praktykę tantry, szczególnie wyższej tantry, to ćwiczenie się w pozostawaniu w czystej wizji. Jeżeli przekształcasz się w bóstwo, spokojne, gniewne czy radosne – w zależności od swojej głównej emocji – przekształcając swoją nieczystą wizję w czystą, wtedy stosujesz tę metodę. Kiedy stosujesz tę metodę zgodnie z punktem widzenia tantry, zawsze pracujesz z czystą wizją.

Na przykład, jeżeli pracujesz z gniewem i po to, ażeby przekształcić tę emocję wizualizujesz siebie jako gniewną manifestację, to kiedy dokonujesz tej transformacji, pozostajesz w czystej wizji i już dłużej nie jesteś przywiązany do nieczystej. Kiedy jesteś zły na kogoś, będąc w zwyczajnym dualistycznym stanie umysłu pozostajesz ograniczony przez myślenie, że ta osoba jest bardzo zła i że jej nie lubisz. Jesteś zezłoszczony, naładowany tą emocją i coraz bardziej ją rozwijasz. Taka jest nieczysta wizja.

Gniew, który odczuwasz, to twoja własna energia, nie jest więc konieczne, żeby ją powstrzymywać. Jesteś w stanie przekształcić swoje odczucia, tak aby zamiast złościć się na kogoś, przekształcasz ten gniew w gniewną manifestację. Nie manifestujesz się w gniewnej formie po to, ażeby walczyć z tą osobą. Wtedy, po prostu, nie jesteś już uwięziony w nieczystej wizji. Znajdujesz się w czystej i dlatego nawet jeżeli twoje odczuwanie gniewu będzie trwało przez wiele godzin, nie będziesz miał z nim żadnych problemów. Jest to przykład na to jak używać czystej wizji. Ćwiczenie się w czystej wizji to samaja, czyli zobowiązanie w tantrycznych naukach.

Jest to także bardzo przydatne dla praktykujących dzogczen. Na przykład, kiedy widzisz swoich braci i siostry wadżry jako oświecone istoty, jak gdyby były twoim nauczycielem, nigdy nie będziesz miał z nimi problemów. Jeżeli natomiast, zawsze myślisz, że trudno z nimi wytrzymać, zawsze będą rodziły się z tego konflikty. Dlatego też bardzo przydatne jest ćwiczenie się w czystej wizji zgonie z systemem tantry. Z tego powodu potrzebujemy tej wiedzy i zrozumienia.
Oczywiście metody różnych poziomów ścieżki są różne. W tantrze wykorzytujemy metody transformacji, podczas gdy w dzogczen samowyzwolenia. Jeżeli zrozumiesz jak działają tantryczne metody, to kiedy uczysz się metod samozwyzwolenia, praktykowanych w dzogczen, lepiej możesz zrozumieć na czym polega różnica między nimi.