Według tantry buddyjskiej, energia wszechświata przejawia się na pięć różnych sposobów. Każdemu z nich odpowiada jedna z Pięciu Rodzin Buddy, razem tworzących Mandalę. Każdy z buddów związany jest z jednym z pięciu Elementów, Żywiołów. Pięć Elementów: Ziemia, Woda, Ogień, Wiatr i Przestrzeń, odnosi się zarówno do składników zewnętrznego świata zjawiskowego, jak i do pięciu wewnętrznych składników ludzkiego ciała (fizycznych i psychicznych) oraz do pięciu podstawowych rodzajów emocji i mądrości przejawiających się poprzez pięć barwnych świateł. Patrząc z punktu widzenia buddyjskiej psychologii, można powiedzieć, że każda Rodzina Buddy wyraża specyficzny rodzaj neurozy i korespondujący z nią styl otwartości, które stanowią dwa, równocześnie pojawiające się aspekty najgłębszej, indywidualnej istoty każdego człowieka, jego natury buddy. Innymi słowy są to nieoświecone emocje i Oświecone Mądrości.
Bezpośredni związek z energiami Mandali Pięciu Rodzin Buddy stanowi podstawę tantrycznej buddyjskiej praktyki.
Pięć Rodzin Buddy tworzy mandalę, w której Rodzina Wadżry (Diamentu) jest na wschodzie, Ratny (Klejnotu) na południu, Padmy (Lotosu) na zachodzie, Karmy (Działania) na północy, i Buddy w centrum.

Wadżra związana jest z gniewem, który w formie wyzwolonej energii zostaje przekształcony w Mądrość Podobną Zwierciadłu (Zwierciadlaną Mądrość). W chmurnym, zaborczym i agresywnym gniewie znajdują się takie właściwości jak: błyskotliwość, przejrzystość, wielka energia. Kiedy te właściwości dostrzega się wyraźnie w jidamie z Rodziny Wadżry, istota gniewu zostaje spontanicznie przekształcona w otwartość i precyzję. Wadżra jest przyporządkowana elementowi Wody. Zmętniała, wzburzona woda symbolizuje obronną i agresywną naturę gniewu. Przejrzysta woda sugeruje, wyostrzoną, precyzyjną zdolność odbijania Zwierciadlanej Mądrości. Odpowiadający tej rodzinie biały kolor wyraża zarówno przenikającą do szpiku kości śnieżną burzę gniewu, jak i olśniewającą zdolność odbijania Zwierciadlanej Mądrości. Kierunkiem Wadżry jest wschód, który kojarzy się z niewinną przejrzystością świtu. Symbolem jest Wadżra (Dordże), diamentowe berło gromu, symbolizujące niezniszczalność i precyzję. Głównym ˙Buddą tej Rodziny jest Akszobhja, co dosłownie znaczy „Niezmienny” („Nieporuszony”) .
Energia ˙Ratny ˙(Klejnotu) wyrażana w sposób neurotyczny jest dumą i arogancją, która może zostać przekształcona w Mądrość Równości. Ratna związana jest z elementem Ziemi i właściwościami solidności i trwałości.

Ego znajdujące się w neurotycznej samsarze, zawsze obawia się braku trwałości i solidności, dlatego usiłuje wybudować fortecę dumy, która sprostałaby wszystkim wyzwaniom. Dzięki oświeconej energii jidama z Rodziny Ratny, nawiązuje się kontakt z niewyczerpanym bogactwem. Wtedy duma zostaje spontanicznie przekształcona w Mądrość Równości. Mądrość ta pełna wspaniałomyślności i hojności umożliwia widzenie wszystkich sytuacji jako równie ważnych, będących ozdobą, ornamentem naszej prawdziwej natury. Ratna związana jest z ogrzewającym Słońcem i bujnością południa. Jej żółty kolor symbolizuje albo zgniłą dumę albo bogactwo złota. Symbolem Rodziny Ratny jest Klejnot ˙Spełniający Życzenia. Głównym buddą tej Rodziny jest Ratnasmbhawa, co znaczy „Źródło tego, co najcenniejsze” (Drogocenny) Energia Rodziny Padmy (Lotosu) związana jest z elementem ognia. Zniekształcona, wypaczona przez ego wyraża się jako namiętności, pożądanie, ale może zostać przekształcona w Mądrość Rozróżniającą. Neurotyczne poczucie nieodpowiedniości, niewystarczalności stwarza ambicje posiadania poszczególnych aspektów zjawiskowego świata, pochłaniania jak ogień tego co należy do innych. Dzięki odczuwaniu pełnego współczucia jidama z Rodziny Padmy, namiętność zostaje przekształcona w energię oświeconych związków, umożliwiającą dostrzeganie obiektu, z którym nawiązuje się związek z odczuciem ciepła i klarowności. Głównym buddą z tej rodziny jest Amitaba, „Budda Nieograniczonego Światła”. Padma związana jest z Zachodem i wspaniałą grą światła o zachodzie słońca. Kolor czerwony reprezentuje uwodzenie i żar namiętności albo wszechprzenikające ciepło współczucia. Symbolem Rodziny Padmy jest lotos współczucia, oczyszczona forma pożądania.

Energia Rodziny Karmy manifestuje się w sposób neurotyczny jako zazdrość, a poziomie przebudzenia jako Wszystko spełniająca Mądrość. Jest to energia Żywiołu Powietrza, która może wszędzie dotrzeć, do każdego zakątka przestrzeni. Dlatego też na poziomie neurotycznym, występuje potrzeba kontrolowania wszystkich aspektów każdej sytuacji. Dzięki medytacji na jidama z Rodziny Karmy, ego będące głównym punktem odniesienia zostaje obezwładnione i ta sama energia staje się aktywna w każdej sytuacji, pozwalając na wykonanie wszystkiego co ma być wykonane i zniszczenie wszystkich przeszkód stojących na drodze do oświecenia. Karma związana jest z zimną, burzliwą energia Północy. Jej kolorem jest zielony, wyrażający albo zazdrość albo energię wszystko wykonującej aktywności. Głównym buddą Rodziny Karmy jest Amoghasiddhi („Wszystko Spełniający”), a jej Symbolem albo miecz albo podwójna wadżra, obydwa reprezentują wypełnienie wszystkich działań.

Energia Rodziny Buddy powoduje głupotę przejawiającą się jako udawanie głuchego, niemego i ślepego w każdej sytuacji zagrażającej niskiemu poczuciu stabilności ego. Ta sama osobliwa zdolność postrzegania wszystkiego tylko po to, żeby się od tego odwrócić, może zostać pozbawiona tej cechy odwracania się i ignorowania sytuacji. Dzięki wglądowi, który powstaje ze związku z całkowicie przebudzoną formą jidama z Rodziny Buddy, gra ego zostaje zdemaskowana i głupota przekształca się we Wszechogarniającą Mądrość. Kolor Rodziny Buddy jest niebieski jak przestrzeń nieba i może być albo pochmurny i bez wyrazu albo ożywiony wszechobecną inteligencją. Koło Dharmy jest symbolem Rodziny Buddy, wskazuje ono na władzę która wszystko obejmuje, a głównym buddą Wairoczana („Oświecający”).

Więcej na temat Rodzin Buddy można się dowiedzieć z książki: Chogyam ˙Trungpa, ˙”Journey without Goal: The Tantric Wisdom of the Buddha” („Podróż be celu: tantryczna mądrość buddy”).
Z Pięcioma Rodzinami Buddy związanych jest także Pięć Dakiń.
„Ogólnie biorąc, dakini reprezentuje wiecznie zmieniający się strumień energii, z którym osoba praktykująca musi pracować, żeby osiągnąć urzeczywistnienie. Dakini może pojawiać się jako istota ludzka, jako bogini – łagodna lub gniewna – albo może być postrzegana jako uniwersalna gra energii w zjawiskowym świecie. W tantrze jeden z podstawowych sposobów postrzegania manifestacji dakini polega na widzeniu jej jako energii mądrości pięciu kolorów, które są subtelną świetlistą formą pięciu elementów. Tantryzm, oświeconą manifestację dzieli na pięć aspektów, zwanych pięcioma rodzinami. Każda z tych pięciu „rodzin” reprezentuje przekształcenie ˙silnej namiętności lub neurozy. Przekształcenie tych pięciu negatywności w mądrość jest istotą tantrycznej ścieżki. Ponieważ energia poszczególnych ludzi jest różna, różne też są ich sposoby odnoszenia się do tego podstawowego rozszczepienia (dualizmu). Gdy szalone zmaganie ego słabnie, podstawowa energia praktykującego może zacząć przeświecać jako mądrość. Sposób w jaki mądrość się zamanifestuje, będzie różnił się zależnie od natury danej osoby i stąd bierze się Pięć Rodzin Buddy. Oczywiście nie każda osoba pasuje ściśle do określonej kategorii, a wielu ludzi stanowi mieszankę kilku rodzin. Mówi się, że niektóre kobiety są emanacjami tych dakiń i mają pewne znaki, przy pomocy których można je rozpoznać. Ponieważ mądrość jest immanentną częścią energii, a nie czymś oddzielnym, co podąża linearnym wzorcem, oświecony aspekt w każdej chwili może wymknąć się nadzorowi ego i dlatego każdy ma możliwość natychmiastowego stania się buddą lub dakinią. W klaustrofobicznej grze dualizmu mogą występować drobne luki, przez które może przeświecać klarowność. Dlatego nawet zwykła, „nieoświecona” kobieta lub sytuacja może nagle zamanifestować się jako dakini. Świat nie jest aż tak solidny, jak sądzimy, a im bardziej jesteśmy otwarci na luki, tym więcej mądrości może przeświecać i tym mocniej możemy doświadczyć gry energii dakini. Podstawowym sposobem na rozluźnienie uchwytu ego jest praktyka medytacji. Wszystkie tantryczne wizualizacje i mantry służą wyzwoleniu energii mądrości, która została zduszona pod zastygłymi „fantazjami” „dualistycznych fikcji.” Tak pisze Tsultrim Allione w książce, „Kobiety mądrości”, z której można się też więcej dowiedzieć o dakiniach.

Metoda tantryczna polegająca na przekształceniu, transformacji „trucizny” ˙w ˙mądrość związana jest głównie z praktyką jidama, do której ˙potrzebna jest inicjacja i wyjaśnienia lamy. Jednak nawet nie posiadając inicjacji i nie znając praktyki jidama można pracować z energiami Żywiołów, emocji korzystając z metody samowyzwalania energii, jakiej używa się w dzogczen, która jest opisana w książce: Ngakpa Czogjam, Khandro Deczen, „Spektrum ekstazy, Emocje jako ścieżka tantry wewnetrznej”.